Congresverslag - ESC Preventive Cardiology

Op vrijdag 4 april vond tijdens het congres ESC Preventive Cardiology de sessie 'Wearables in preventive cardiology' plaats, voorgezeten door Gary Tse (Hong Kong Metropolitan University) en Sevda Ece Kizilkilic (Universiteit Hasselt). In deze sessie werd de rol van draagbare technologieën ('wearables') in de preventieve cardiologie belicht. Wearables worden steeds vaker gebruikt en hun populariteit is de afgelopen jaren explosief gestegen: een bijna twintigvoudige groei in het afgelopen decennium.¹ Tegen deze achtergrond presenteerden drie sprekers hun inzichten over de betrouwbaarheid en toepassingen van wearables in de eerstelijnszorg, in de sportcardiologie en in het ondersteunen van zelfanagement bij patiënten.

Wearables in primary cardiovascular care: reliable data for clinical decision making?

Eugene Yang - University of Washington, Seattle, VS

Eugene Yang opende de sessie met een presentatie over de betrouwbaarheid van data uit wearables voor klinische besluitvorming in de eerstelijnszorg. Hij besprak de huidige stand van zaken en focuste met name op twee veelbelovende toepassingen: bloeddrukmeting en slaapmonitoring via draagbare apparaten.

Bloeddrukmeting zonder manchet

Traditionele bloeddrukmetingen met een manchet zijn vaak foutgevoelig door een verkeerde manchetmaat of onjuiste meetcondities. Daarnaast betreft het meestal slechts een momentopname in een klinische setting, wat onder meer een 'wittejas-effect' kan veroorzaken.

Bovendien geeft een eenmalige meting geen inzicht in bloeddrukschommelingen over de dag of nacht. Cuffless wearables bieden hier potentieel een alternatief. Deze apparaten schatten de bloeddruk op basis van sensorsignalen en algoritmes. In tegenstelling tot traditionele bloeddrukmetingen, maken ze continue metingen mogelijk waarbij ook bloeddrukschommelingen vastgelegd kunnen worden.²

Toch zijn er belangrijke kanttekeningen. Veel van deze manchetloze apparaten zijn nog niet gevalideerd volgens de standaarden die gelden voor klassieke bloeddrukmeters. Bovendien zijn die bestaande validatieprotocollen niet afgestemd op de technologie van wearables.^3,4 Onderzoek toont dan ook uiteenlopende resultaten: sommige cuffless systemen benaderen de nauwkeurigheid van traditionele metingen, terwijl andere juist grote afwijkingen vertonen.² Tot er robuuste validatie plaatsvindt is het dus aangewezen om bloeddrukwaarden uit wearables voorzichtig te interpreteren en waar nodig te bevestigen met conventionele metingen.⁵

Slaapmonitoring met draagbare sensoren

Een ander domein is slaapmonitoring. Polysomnografie (PSG) is de gouden standaard voor slaaponderzoek maar is voor patiënten soms te belastend en biedt slechts een momentopname in een ziekenhuisomgeving. Wearables vormen hierin een aantrekkelijk alternatief aangezien ze op een comfortabele en natuurlijke manier over meerdere nachten data kunnen verzamelen. Toch is de betrouwbaarheid hiervan beperkt. Hoewel ze overeenkomen met PSG in het vastleggen van totale slaaptijd, zijn ze minder accuraat in het onderscheiden van slaapstadia en het detecteren van slaapstoornissen. Fabrikanten hanteren vaak eigen algoritmen, wat vergelijking bemoeilijkt en standaardisatie vereist. Verdere validatie en verbetering zijn nodig voordat deze slaapdata veilig voor klinische beslissingen gebruikt kunnen worden.

Key takeaways

De spreker sloot af met drie duidelijke conclusies: 1) wearables zijn populair en blijven aan terrein winnen, 2) hun gebruik voor klinische besluitvorming inzake bloeddruk of slaapkwaliteit is voorlopig niet aanbevolen, en 3) nieuwe validatieprotocollen zijn dringend nodig om hun klinische potentieel veilig te ontsluiten.

Wearables in sports cardiology: advising and supervising exercise parameters

David Niederseer - Hochgebirgsklinik Davos, Zwitserland

David Niederseer ging voornamelijk in op het toenemende gebruik van wearables in de sportcardiologie, met focus op hoe deze technologieën kunnen bijdragen aan het adviseren en opvolgen van trainingsparameters.

Wearables worden steeds vaker ingezet om continu een brede waaier aan fysiologische parameters te meten, gaande van hartslag en hartritme tot ademhalingsfrequentie, slaap en activiteitsniveau. Zoals geïllustreerd in Petek et al., leveren deze apparaten waardevolle data over zowel cardiale als extracardiale functies. De toepassingen zijn veelzijdig met veelbelovende toekomstperspectieven op het vlak van AI-integratie, dataveiligheid en gepersonaliseerde zorg.⁶

In de topsport worden wearables reeds routinematig gebruikt. Atleten dragen tijdens trainingen meerdere sensoren. Trainers ontvangen in real-time data over hartslag, ademhalingsfrequentie en bewegingspatronen en zelfs impactmetingen via hoofd- of bewegingssensoren. Op basis daarvan worden trainingsstrategieën bijgestuurd. De spreker besprak hoe wearables gebruikmaken van photoplethysmografie (PPG) om hartslag, ademhalingsfrequentie, slaap en stressniveaus te monitoren. Deze technologie maakt het mogelijk om tekenen van overtraining te detecteren en herstelperiodes te objectiveren.⁶

Wearables vinden ook steeds vaker hun weg naar patiënten. Zo kan bij iemand met hypertrofische cardiomyopathie een ventilatoire drempel worden bepaald via een inspanningstest, waarna een wearable toelaat om veilig binnen de gepaste zones te trainen. Wearables kunnen eveneens een rol spelen bij de detectie van asymptomatische hartritmestoornissen, zoals voorkamerfibrillatie. Moderne sporthorloges kunnen dergelijke ritmeafwijkingen signaleren, soms nog vóór de patiënt symptomen ontwikkelt.⁷

Tegelijkertijd waarschuwde de spreker voor foutieve interpretaties. Artefacten door slechte signaalkwaliteit, bijvoorbeeld bij donkere huid, obesitas of zweet onder de sensor, kunnen leiden tot meetfouten of signaalverlies. Bovendien kunnen ongetrainde gebruikers moeite hebben om de cijfers correct te duiden waardoor ze onnodig ongerust worden door normale variaties. De spreker benadrukte daarom dat wearables enkel een hulpmiddel zijn en geen vervanging voor medisch oordeel. Verder onderzoek en validatie zijn nodig om deze technologieën veilig en zinvol te integreren.

Voor de toekomst voorziet hij een belangrijke rol voor AI in het personaliseren van de data-interpretatie. In de literatuur werd recent een 'wishlist' gepubliceerd voor de ideale medische smartwatch: licht, comfortabel, waterdicht, met continue ecg-functie en ingebouwde alarmsystemen.⁷ Hij sloot af met de duidelijke boodschap dat wearables blijvend geïntegreerd zullen worden in de sportgeneeskunde en sportcardiologie, op voorwaarde dat ze kritisch en met kennis van zaken worden toegepast.

Wearables in self-management: patients' priorities

Julie Harris - ESC Patient Forum, Manchester, VK

Julie Harris deelde tot slot haar ervaring als patiënt. Zij kreeg onverwacht een hartinfarct door een spontane kransslagaderdissectie (SCAD). Na dit incident herstelde ze goed, maar ze had wel nog last van terugkerende hartkloppingen. Als hulpmiddel bij haar zelfzorg begon Julie een tracker te dragen, oorspronkelijk vooral om haar fitheid en aantal stappen bij te houden.

In de maanden erna merkte ze dat haar wearable subtiele veranderingen in haar lichaamssignalen liet zien. Zo zag ze een plotselinge daling in haar nachtelijke hartslagvariabiliteit (HRV) op de tracker, wat samenviel met steeds frequentere en langdurigere episodes van hartkloppingen overdag. Omdat haar tracker ook een eenvoudige ecg-functie had, kon ze tijdens zo'n episode een kort hartfilmpje opnemen. Deze persoonlijke data, gecombineerd met haar symptomen, gaven Julie genoeg aanleiding om medische hulp te zoeken.

Bij haar cardioloog bleken Julie's eigen metingen van grote waarde. Dankzij de grafieken van de tracker kon ze precies aangeven wanneer de afwijkingen in HRV en rusthartslag waren begonnen en hoe die samenhingen met haar klachten. Dat hielp het medische team om sneller tot een diagnose te komen: met een 24-uurs ecg-registratie werd uiteindelijk een hartritmestoornis vastgesteld. Julie benadrukte dat haar wearable de arts niet verving, maar wel als vroege waarschuwing heeft gediend en het gesprek met de arts gerichter maakte.

De tracker speelde ook een positieve rol in haar herstel en levensstijl. Door dagelijks inzicht te hebben in haar hartslag, slaap en activiteit, voelde Julie zich meer betrokken en gemotiveerd om gezonde gewoontes vol te houden. De directe feedback (zoals het behalen van stappendoelen) gaf haar een gevoel van controle en maakte gezond leven bijna leuk. Tegelijk erkende ze de beperkingen: een consumentenapparaat is niet zo nauwkeurig als klinische apparatuur en kan geen diagnose stellen. Je kunt jezelf bovendien onnodig angstig maken door elk cijfertje te serieus te nemen. Julie gebruikt haar wearable daarom vooral als een trendmeter om patronen te herkennen. Ze concludeerde dat wearables zeker een plaats hebben in de zorg, vooral om tijdig veranderingen te signaleren en de communicatie met zorgverleners te ondersteunen, maar altijd in samenspraak met professionele zorgverleners. Overigens kocht ze haar tracker ooit gewoon als sporthorloge om stappen te tellen, en nu bleek het onverwacht een waardevol hulpmiddel voor haar hartgezondheid te zijn.

Conclusie

De sessie onderstreepte het toenemende belang van wearables in de cardiovasculaire zorg. Hoewel deze technologie waardevolle inzichten kan bieden in bloeddruk, slaap en fysieke activiteit, blijft klinische toepassing voorlopig beperkt door een gebrek aan gevalideerde standaarden. De sprekers benadrukten het belang van nauwkeurigheid, transparantie en samenwerking tussen zorgverleners en patiënten. Wearables zijn geen diagnostisch instrument, maar kunnen wel een nuttig hulpmiddel zijn voor monitoring, motivatie en gedeelde besluitvorming.

Referenties

1. https://www.statista.com/statistics/437871/ wearables-worldwide-shipments/
2. Shin, J.H., Shin, J. Evaluation of Applicability and Accuracy of a New Form of Cuffless Blood Pressure Measurement Device, CART-I Plus. Korean Circ J, 2024, 54 (2), 105-107.
3. Alexandre, J., Tan, K., Almeida, T.P., Sola, J., Alpert, B.S., Shah, J. Validation of the Aktiia blood pressure cuff for clinical use according to the ANSI/AAMI/ISO 81060-2: 2013 protocol. Blood Pressure Monitoring, 2023, 28 (2), 109-112.
4. Lee, H.Y., Burkard, T. The advent of cuffless mobile device blood pressure measurement: remaining challenges and pitfalls. Korean Circ J, 2022, 52 (3), 198-204.
5. Lee, Y., Seo, J., Park, J., Lee, H. Analysis for calibration pre-post difference in BP estimation of Galaxy Watch. 2023 45th Annu Int Conf IEEE Eng Med Biol Soc (EMBC), 2023, 1-3.
6. Petek, B.J., Al-Alusi, M.A., Moulson, N., Grant, A.J., Besson, C., Guseh, J.S. et al. Consumer wearable health and fitness technology in cardiovascular medicine: JACC state-of-the-art review. J Am Coll Cardiol, 2023, 82 (3), 245-264.
7. Gajda, R., Gajda, J., Czuba, M., Knechtle, B., Drygas, W. Sports Heart Monitors as Reliable Diagnostic Tools for Training Control and Detecting Arrhythmias in Professional and Leisure-Time Endurance Athletes: An Expert Consensus Statement. Sports Med (Auckland, N.Z.), 2024, 54 (1), 1-21.